- Πομπηία
- Αρχαία πόλη της Ιταλίας στην Καμπανία, στους πρόποδες του Βεζούβιου, 25 χλμ. από τη Νάπολη. Οσκικής καταγωγής, η Π. υποτάχτηκε στους Ετρούσκους, στους Έλληνες και τέλος στους Σαμνίτες, οι οποίοι την επεξέτειναν σημαντικά. Μετά τους Σαμνιτικούς πολέμους έγινε αρχικά σύμμαχος της Ρώμης και κατόπιν, την εποχή του Σύλλα, αποικία της. Το 62 την έπληξε ένας σεισμός, κι ενώ ακόμα συνεχιζόταν η προσπάθεια της ανοικοδόμησης και της οικονομικής ανασυγκρότησης θάφτηκε από την περίφημη έκρηξη του Βεζούβιου το 79, που περιγράφει ο Πλίνιος ο Νεώτερος στην επιστολή του προς τον Τάκιτο, στην οποία του αναγγέλλει τον θάνατο του θείου του, Πλίνιου του Πρεσβύτερου, διοικητή του στόλου, που είχε σπεύσει να βοηθήσει τους Πομπηιανούς. Η Π. έχει μοναδική σημασία για τη ρωμαϊκή αρχαιολογία, γιατί η βροχή από τέφρα και λίθους διάκοψε τη ζωή στην πλήρη άνθησή της και διαφυλάσσοντας κτίρια, που δεν είχαν παύσει να χρησιμοποιούνται, με την πλήρη επίπλωση τους, αντίθετα προς ό,τι συμβαίνει με τις άλλες αρχαίες πόλεις, των οποίων τα λείψανα έχουν φθάσει σε μας πάντα σχεδόν καταστρεμμένα. Με την ίδια έκρηξη θάφτηκαν και τα μικρότερα κέντρα Ηράκλεια, Σταβία και Μποσκορτάλε.
Οι ανασκαφές της Π. άρχισαν το 1748. Η Π. δεν αναπτύχθηκε σύμφωνα μ’ ένα μοναδικό άξονα προσανατολισμού, αλλά γύρω από τρεις πυρήνες: έναν αρχικό, οσκικό γύρω από την Αγορά, ένα βόρεια της Αγοράς με ορθογώνια ρυμοτομία και ένα ανατολικά της οδού της Σταβίας με ακανόνιστα οικοδομικά τετράγωνα. Ήταν χαρακτηριστική των ιταλικών αγορών, κατά το Βιτρούβιο, η στενόμακρη κάτοψη της Αγοράς της Π., στις μικρές πλευρές της οποίας υπάρχουν ο ναός του Δία και
Αριστουργηματική προσωπογραφία από την Πομπηία, που εικονίζει τον Πακούιο Πρόκουλο και τη γυναίκα του (1ος αι. π.Χ.).
Δείγμα αλευρόμυλων που υπήρχαν στα καταστήματα τα οποία παρασκεύαζαν και πουλούσαν ψωμί.
Ένας δρόμος της Πομπηίας με πλευρικές υπερυψωμένες διαβάσεις και μεγάλες πέτρες, τοποθετημένες στο πλάτος του, για να μπορούν οι περαστικοί να διασχίζουν το δρόμο τις βροχερές μέρες χωρίς να ταλαιπωρούνται πολύ, γιατί η Πομπηία ήταν φτωχή σε συστήματα αποχέτευσης και τα νερά της βροχής κυλούσαν κατά μήκος των δρόμων.
Λεπτομέρεια τοιχογραφίας που εικονίζει τη «Μαστιγούμενη», από το ζωγραφικό διάκοσμο της έπαυλης των Μυστηρίων, που βρίσκεται σε μικρή απόσταση από την Πομπηία, έξω από την Πύλη του Ηράκλειου.
Το σπίτι των Βεττίων, το σημαντικότερο δείγμα πλούσιας κατοικίας των τελευταίων χρόνων της πόλης. Το σπίτι, ανακαινισμένο μετάτο σεισμό του 62 μ.Χ., άνηκε σε δύο πλούσιους εμπόρους, τους αδελφούς Βέττιους.
Πομπηία, νυχτερινή άποψη των ανασκαφών.
Εκμαγεία των σωμάτων των θυμάτων της πομπηιανής τραγωδίας.
Λεπτομέρεια νωπογραφίας με ερωτικό περιεχόμενο από τα δημόσια λουτρά της Πομπηίας (φωτ. ΑΠΕ).
Κωμική θεατρική σκηνή σε λεπτομέρεια τοιχογραφίας του 1ου αιώνα (Πομπηία, έπαυλη περιοχής Ι, 6).
Dictionary of Greek. 2013.